ЛАСТАЎКА ВЯСКОВАЯ

Basic information

Вясковыя ластаўкі – невялікія птушкі з чорна-сінімі спінкамі і ружовай плямай на горле, белым жыватом і доўгім, з глыбокай выразкай, хвастом. Калі яны лятаюць, то могуць здавацца зусім чорнымі, але іх лёгка пазнаць па хуткім, зменным палёце і доўгім хвасце.

Што гэта за птушка? Яна сядзіць на правадах, як нота на нотнай лінейцы. Вясковыя ластаўкі здаўна звязалі сваё жыццё з людзьмі. Іх можна ўбачыць у сельскай мясцовасці, дзе яны хутка лятаюць, ловячы жамяру – дробных насякомых, якіх многа над сажалкамі і рэчкамі, – і асабліва там, дзе трымаюць быдла і ёсць адпаведныя пабудовы, унутры якіх ластаўкі будуюць свае гнёзды. У маладых ластавак хвост больш кароткі. Ластаўкі характэрным шчабятаннем “перамаўляюцца” між сабой, седзячы на правадах або ўздоўж будынкаў. Вясковыя ластаўкі шырока распаўсюджаны па ўсёй Еўропе, іх можна ўбачыць нават у Скандынавіі і ў Турцыі, а таксама на Афрыканскіх узбярэжжах Міжземнага мора. Але ў Еўропе вясковых ластавак можна назіраць толькі вясною і летам.

Увосень яны пачынаюць сваё падарожжа на поўдзень, у Афрыку, дзе будуць знаходзіцца на працягу ўсёй еўрапейскай зімы. Ластаўкі вяртаюцца ў Еўропу вясною, каб размнажацца тут: рабіць гнёзды і гадаваць птушанят. У Беларусі вы можаце назіраць іх з пачатку-сярэдзіны красавіка да канца верасня і нават пачатку кастрычніка.

Вясковыя ластаўкі будуюць свае гнёзды ўнутры пабудоў (часам пад мостам) пры сцяне або бэльцы. Выглядае яно, як ¼ шара, прылепленая да сцяны. Гняздо птушкі робяць з камячкоў гразі, змешаных з саломай, сенам і гноем, усё гэта зляпляючы ўласнай слінай. Высцілаюць гняздо знутры шэрсцю, валоссем і пёрамі. Калі вы жывяце ў сельскай мясцовасці, то маеце магчымасць паназіраць на адлегласці за жыццём ластаўчынай сям’і на ўсіх этапах – ад будавання гнязда да выкормлівання птушанят. Калі вы не будзеце непакоіць птушак, то зможаце ўбачыць сапраўды цікавыя рэчы.

Фота: Дз. Якубовіч

Migration information

Вясковая ластаўка, напэўна, адзін з найбольш вядомых сімвалаў надыходу вясны. Яна з’яўляецца ў Еўропе прыкладна ў сярэдзіне красавіка. Для гэтага яна пралятае больш за 10 000 км са сваіх зімовак у Паўднёвай Афрыцы. Яе падарожжа да дому цягнецца каля чатырох тыдняў, і звычайна першымі вяртаюцца самцы. На працягу стагоддзяў людзі ў розных краінах звязваюць іх раптоўнае з’яўленне як першы знак таго, што “лета не за гарамі”.

Да пачатку мая большасць ластавак ужо пачынае гнездаваць. Яны абіраюць адкрытыя тэрыторыі ў сельскай мясцовасці, часта каля вады, і лепяць свае гнёзды ў гаспадарчых пабудовах чалавека. Самка кладзе ад трох да шасці яек. Да ліпеня першыя вывадкі ўжо пакідаюць гнёзды і самастойна лятаюць у наваколлі. Але гнездавы цыкл дарослых птушак на гэтым не заканчваецца – яны могуць выгадаваць і другі вывадак. А зрэдчас – і трэці.

Да пачатку верасня большасць ластавак ужо падрыхтаваны да міграцыі. Яны трапечуць крыламі і хвалююцца амаль без перапынку, і ў гэты час часта збіраюцца разам вялікімі групамі і сядзяць на правадах. Большая частка іх адлятае на зімоўку на працягу верасня. Птушаняты з найбольш ранніх вывадкаў адлятаюць першымі. І толькі адзінкавых птушак можна ўбачыць яшчэ ў кастрычніку.

Іх падарожжа на месцы зімоўкі ў Афрыку цягнецца каля шасці тыдняў. Вясковыя ластаўкі з розных частак Еўропы ляцяць туды рознымі шляхамі. Пасля перасячэння Сахары і дажджавых лясоў трапічнай Афрыкі, яны, нарэшце, застаюцца зімаваць на тэрыторыі Паўднёва-Афрыканскай рэспублікі і Намібіі.

Ластаўкі мігрыруюць у светлы час сутак, ляцяць параўнальна невысока і пралятаюць за дзень каля 320 км. Уначы яны збіраюцца вялізнымі групамі і адпачываюць у зарасніках трыснягу на сваіх традыцыйных месцах прыпынку на шляху пералёту. Дзеля таго, што ластаўкі харчуюцца выключна лятаючай жамярой, яны могуць не набіраць значнай колькасці тлушчу перад міграцыяй, а проста лапаюць насякомых пад час пералёту. Тым не менш, шмат іх гіне ад голаду пад час міграцыі. Але калі пашанцуе, яны могуць жыць да 16 год.